مرکزی

حمام چهار فصل از آثار تاریخی شهر اراک و مربوط به اواخر دوره قاجار است.

این بنا توسط حاج محمدابراهیم خوانساری (زاده ۱۲۳۲- درگذشت ۱۲۹۷) در زمان احمد شاه قاجار ساخته شده است. این حمام در خیابان شهید دکتر بهشتی واقع شده و در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. وجود نقاشی‌ها و نگاره‌هایی از چهار فصل سال در چهار گوشه این حمام علت نامگذاری آن بوده است. این حمام تنها حمام کشور است که در آن قسمتی مجزا برای اقلیت‌های مذهبی وجود دارد.

ساختمان این حمام به لحاظ معماری بسیار منحصر به فرد بوده و بیشتر از هزار و ششصد متر مربع مساحت داشته و به عنوان بزرگترین حمام ایران شناخته می شود. این بنا از بخش‌های راهروی ورودی، سربینه مردانه و زنانه، گرمخانه خصوصی و عمومی، هشتی بین گرمخانه، خزینه و آب انبار تشکیل شده است. سطح کف معماری این بنا نزدیک به سه متر پایین‌تر از کف خیابان بوده، از این رو آب کهریز به راحتی و با اتلاف کمتری از حرارت به خزینه انتقال می‌یافته است.

سربینه زنانه از زیباترین قسمت‌های این بنا می‌باشد که دارای گنبدی یکپارچه و بدون ستون است. بخش حمام زنانه و بخش اقلیت‌های مذهبی دارای یک سربینه زنانه بوده که گرمخانه آن دارای دو بخش خصوصی و عمومی است. سقف تمامی بخش‌های حمام دارای سقف به طرح «گنبد طاقی» است که توسط آجر، ملات گچو آهک ساخته شده است.

در حال حاضر اشیاء باستانی متفاوتی از دوران پیش از اسلام و پس از اسلام مانند سکه‌های دوره‌های مختلف تاریخی، عقدنامه‌های دوره قاجار، کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، ظروف مسی و قلمزنی، خمره‌های سفالی، لوازم ریسندگی، اسباب قدیمی حمام و ده‌ها پیکره مربوط به مردم‌شناسی در این حمام نگهداری می‌شود. اشیاء بدست آمده در کاوش‌های منطقه باستانی زلف‌آباد فراهان از آن جمله است. بازدید از این حمام که در سال‌های اخیر به گنجینه تبدیل شده، برای همگان آزاد است.

م س / س م